اشل در خیاطی چیست ؟ کاربرد، مزایا و نحوه استفاده
اشل در خیاطی (که به آن مقیاس یا الگوهای کوچکشده نیز گفته میشود) یک ابزار یا روش است که برای طراحی الگوهای لباس در ابعاد کوچکتر از اندازه واقعی به کار میرود. این الگوهای کوچک به خیاطان و طراحان لباس کمک میکنند تا به راحتی و سریع، طرحها و الگوها را بررسی کرده و اصلاحات لازم را قبل از برش پارچه در ابعاد واقعی انجام دهند.
برای طراحی و دوخت و دوز استاندارد و درست، نیاز به الگوها، ابزارها و اندازهگیریهای دقیق است. اینجاست که اشل به جزئی جدایی ناپذیر از هنر خیاطی تبدیل میشود. ابزاری که به دقت و ظرافت در کار دوخت و دوز کمک فراوانی کرده و این فرآیند را سادهتر و سریعتر میکنند.
در این مقاله از بهارمد میخواهیم به اشل خیاطی و تعاریف و کاربردهای آن بپردازیم.
آشنایی اشل در خیاطی
بیایید اول نگاهی به مفهوم گسترده اشل در خیاطی بیندازیم:
اشل (به فرانسوی: Échelle) به معنای مقیاس یا اندازه است. پس وقتی از اشل درخیاطی صحبت میکنیم در واقع به مقیاسها، الگوهای استاندارد و ابزارهای مرتبط با آنان اشاره داریم.
- الگوهای استاندارد: نقشههای دقیق از قسمتهای مختلف پوشاک که ابتدا روی کاغذ یا مقوا و بر اساس سایز و فرم بدن کشیده شده و به عنوان راهنمای اصلی برای خیاطی استفاده میشوند و بدون این طرحها، دوخت و دوز سخت شده و ممکن است نتایج نادرستی داشته باشد.
- مقیاسهای استاندارد: به اندازه استاندارد بخشهای مختلف بدن (مانند دور سینه، دور باسن، دور کمر، قد) که به خیاطان کمک میکنند طراحی و دوخت و دوز پوشاک را با دقت و تناسب و به طور استاندارد و حرفهای انجام دهند.
- ابزارهای استاندارد اندازهگیری: وسایلی کاربردی و بسیار ضروری که همانطور که از نامشان پیداست برای رسم موشکافانه و اندازهگیری در خیاطی به کار رفته و به خیاطان در اندازهگیری، طراحی و خلق الگوهای زیبا و خلاقانه کمک میکنند. ابزارهایی مانند: متر خیاطی، خطکش، گونیا، نقاله، منحنی فرانسوی.
دومین تعریف اشل خیاطی، ابزار ترکیبی خط کش صاف و منحنی و گونیا است که در ایران به این نام رواج یافته است و ظاهراً هم در زبان فارسی و هم در انگلیسی، دارای نامهای مختلفی است: Pattern maker, French Curve, گونیای مخصوص تهیه الگو، گونیا اشل و…
خط کش / گونیا: از پر استفادهترین نوع خط کش که برای اندازهگیری دقیقتر، رسم الگو در ابعاد کوچکتر یا صرفهجویی در مصرف پارچه به کار میرود. دو سر منحنی آن برای رسم برشهای انحنادار، زاویه قائمه آن برای قسمتهای کناری الگو و از قسمت خطکش صاف یا منحنی آن برای رسم و اندازهگیری استفاده میشود.
- ترکیبی از خطکش صاف یا منحنی، گونیا با زاویه 90 درجه و معمولاً دو سر منحنی
- ترسیم زاویه قائم و خطوط منحنی
- معمولاً اندازههای متر و سانتیمتر را کوچکتر کرده و با مقیاس 2/1 یا 4/1 نمایش میدهد.
- جنس این ابزار معمولاً فلزی یا پلاستیکی است.
بیشتر بخوانید: نحوه محاسبه اندازه پارچه مورد نیاز برای خیاطی و دوخت
کاربرد اشل در خیاطی

- طراحی الگوهای اولیه: از اشل برای طراحی و آزمایش الگوها در ابعاد کوچک استفاده میشود تا قبل از پیادهسازی نهایی، طراح بتواند ایدههای مختلف را امتحان کند.
- تصحیح و بهینهسازی الگو: با استفاده از اشل، میتوان الگوهای کوچکشده را بررسی کرد و هرگونه اصلاح یا تغییر مورد نیاز را به راحتی انجام داد، بدون نیاز به صرف هزینه و زمان برای تولید نمونههای بزرگ.
- آموزش خیاطی: در کلاسهای آموزشی خیاطی، اشل به عنوان یک ابزار آموزشی به کار میرود. دانشآموزان میتوانند بهطور سریعتر الگوها را تمرین کنند و با اصول طراحی الگو آشنا شوند.
- صرفهجویی در زمان و پارچه: از آنجا که اشل به خیاطان امکان طراحی در مقیاس کوچکتر را میدهد، از هدر رفتن پارچه و زمان جلوگیری میشود. با طراحی و آزمایش روی اشل، اطمینان بیشتری برای برش نهایی پارچه به دست میآید.
بیشتر بخوانید: پنل خیاطی چیست ؟
مزایای استفاده از اشل
- کاهش هزینهها: اشل کمک میکند تا قبل از برش پارچه واقعی، تمامی تغییرات و اصلاحات لازم در الگو اعمال شود و در نتیجه از هدر رفتن پارچه و هزینههای اضافی جلوگیری میکند.
- صرفهجویی در زمان: با استفاده از اشل، طراحان میتوانند سریعتر الگوهای خود را آزمایش و بهینهسازی کنند و نیازی به تکرار مکرر برش پارچه نخواهند داشت.
- دقت بیشتر در طراحی: با تمرین و استفاده از اشل، خیاطان و طراحان میتوانند مهارتهای خود را در طراحی الگوهای دقیقتر و بهتر تقویت کنند.
- ابزاری مناسب برای مبتدیان: برای کسانی که تازه وارد دنیای خیاطی میشوند، اشل یک روش ساده و کارآمد برای یادگیری و تمرین طراحی الگوها است.
نحوه استفاده از اشل در خیاطی

- انتخاب مقیاس مناسب: اشلها معمولاً در مقیاسهای 1:4 یا 1:2 استفاده میشوند. این به معنی آن است که الگو در ابعادی چهار یا دو برابر کوچکتر از اندازه واقعی طراحی میشود.
- طراحی الگو: ابتدا با استفاده از خطکش اشل یا الگوهای آماده، خطوط اصلی الگو (مانند خطوط سینه، کمر، باسن و …) را روی کاغذ رسم کنید. این خطوط باید دقیقاً مطابق با مقیاس انتخابی باشند.
- بررسی و اصلاح: پس از طراحی الگو، میتوانید اندازهگیریها و تناسبات را بررسی کرده و در صورت لزوم تغییرات لازم را در همین مقیاس کوچک اعمال کنید.
- انتقال الگو به اندازه واقعی: زمانی که از درستی الگوی اشل مطمئن شدید، میتوانید آن را به اندازه واقعی تبدیل کنید. برای این کار باید تمامی اندازهها را بر اساس مقیاس انتخابی، بزرگ کنید (مثلاً در مقیاس 1:4، تمامی اندازهها را چهار برابر کنید).
نتیجه گیری
مفهوم اِشِل در خیاطی به معنای مقیاس و اندازه است و بعنوان مثال در مهندسی، معمولاً به ابزار خطکش مقیاس گفته میشود. حتی در مفهوم کلیتر، به ابزارهای اندازهگیری که کار تبدیل اندازهها و مقیاسها را انجام میدهند، اشل میگویند. اما در خیاطی و البته در میان ایرانیان، اشل یک ابزار ترکیبی گونیا و خطکش و منحنی فرانسوی است که برای کشیدن الگو به کار میرود و مهمترین ویژگی آن، تبدیل اندازههای واقعی به یک دوم و یک چهارم است. در این مقاله سعی کردیم مفهوم اشل و بطور خاص اشل خیاطی را معرفی کنیم. امیدواریم که برایتان مفید بوده باشد.