پارچه ساتن چیست ؟ آشنایی، کاربرد و انواع آن
پارچه ساتن (Satin) یا در زبان فارسی قدیم اطلس، به نوعی از بافت پارچه گفته میشود که با نخ های مختلف بافته میشوند تا سطح پارچه نرم و شفاف شود. پارچه ساتن معمولا در یک طرف براق و در یک طرف مات است و بخاطر ظاهر زیبا و لوکسی که دارد، هم در صعنت مد و هم در دکوراسیون داخلی، کاربردهای متنوع دارد.
زادگاه این پارچه در چین و در زمان قرون وسطی میباشد و معمولا فقط اشراف و افراد ثروتمند قادر به استفاده از آن بودند. بعدها از طریق راه ابریشم، این پارچه به کشورهای عربی راه یافت و سپس در ایتالیا تولید آن آغاز شد. جالب است بدانید پارچه ساتن در ابتدا فقط با الیاف ابریشمی دوخته میشد، ولی از قرن 19 میلادی و با وقوع انقلاب صنعتی و پیشرفت نساجی، از الیاف طبیعی و مصنوعی دیگری برای تولید این پارچه استفاده شد و در نتیجه با قیمت کمتر و بطور گستردهتر در دسترس عموم مردم قرار گرفت و تا به امروز در طراحیهای مختلف استفاده میشود.
کاربرد های متنوع پارچه ساتن
همانطور که اشاره کردیم، ویژگیهای ظاهری و جنس این پارچه باعث شده تا از همان ابتدا محبوبیت بسیاری برای استفاده در صنعت مد و دکوراسیون پیدا کند. ظاهر فاخر و خیرهکننده این پارچه برای لباسهای مجلسی و اکسسوری بسیار مناسب باشد. همچنین زیبایی و جذابیت بصری آن برای استفاده در طراحی داخلی، همواره پرطرفدار است. همچنین کاربرد کمتر شناخته شده آن، در پرچم و بنرها و بستهبندیهای لوکس میباشد.
- در لباس: لباسهای مجلسی و شب، لباسهای زیر و خواب، لباس عروس، دامن و شلوار و…
- در اکسسوری: کیف و کفش، کراوات و پاپیون، کلاه، آستر لباس، روسری و…
- در دکوراسیون: روبالشی و روتختی، کوسن، پرده، رومیزی، مبلمان، ملافه و…
ویژگی های پارچه ساتن
برای تولید پارچه ساتن، از پلیاستر (الیاف مصنوعی) یا ابریشم (الیاف طبیعی) استفاده میشود. در مرحله اول این الیاف بصورت نخهای آماده درآمده و رنگآمیزی میشوند، سپس 4 نخ پود یا بیشتر بصورت متناوب روی یک نخ تار قرار میگیرند یا بالعکس. سپس پارچه پرس شده، براق و نرم میشود. از ویژگی های ظاهری و جنس این پارچه، میتوان موارد زیر را نام برد:
- نرمی و لطافت
- سطح براق
- تراکم و مقاومت بالا
- حساسیت در برابر لکه دار شدن
- امکان نخکش شدن
- چروک پذیری کم
- کشسانی کم
- لغزندگی
انواع پارچه های ساتن
بسته به نوع استفاده از پارچه ساتن، انتخاب الیاف مختلف برای این کار، به نتایج گوناگونی ختم میشود. در نتیجه از نکاتی که باید به آن توجه کرد این است که انتخاب نوع مناسب پارچه ساتن بر اساس کاربرد آن، اهمیت زیادی دارد. بعنوان مثال:
- برای استفاده از پارچه ساتن در لباسهای روزمره و کژوال، ساتنهای ترکیبی (عمدتا ترکیب الیاف طبیعی و مصنوعی)، ساتنهای پلی استر و نایلونی مناسبتر میباشند، چرا که نگهداری از آنها راحتتر بوده، قیمت مناسب و مقاوت بالاتری دارند.
- برای استفاده از پارچه ساتن در لباسهای مجلسی معمولا ساتن ابریشمی و ساتن آمریکایی به دلیل ایستایی، براقیت و جذابیت آنها گزینههای بهتری میباشند.
- برای استفاده از این پارچه در دکوراسیون داخلی، ساتنهای ابریشمی و مخملی به دلیل ظرافت و نرمی، و ساتنهای پلیاستری و نایلونی به دلیل مقاوت بالا انتخابهای خوبی میباشند.
در ادامه پنج نوع شناخته شده از این پارچه را با کاربردهای آن ذکر کردهایم:
- ساتن ابریشم: همانطور که از نامش پیداست، از الیاف ابریشم تولید میشود و برای لطافت و ظرافت زیادش شناخته میشود. براقیت طبیعی داشته و در لباسهای خواب، روبدوشامبر و.. کاربرد دارد. از مجللترین و مرغوبترین ساتنها محسوب میشود.
- ساتن آمریکایی و فرانسه: هر دو ضخامت و وزن بالایی دارند و از الیاف مصنوعی ساخته شده اند. درخشندگی کم و استحکام بالایی دارند و در دکوراسیون منزل، کت و شلوار، لباس عروس و مجلسی از آنها استفاده میشود.
- ساتن ال ایکس: از الیاف مصنوعی ساخته شده و در عین تراکم بالا، ظرافت و نرمی فوقالعاده دارد. سبک و بادوام است و برای لباسهای زیر، روتختی و لباسهای روزمره مناسب است.
- ساتن پلیاستر: به علت قیمت مناسب، مقاوت بالا، کیفیت و دوام زیاد آن کاربرد متنوعتری در پوشاک و دکوراسیون دارد. البته بیشتر برای لباسها اداری و روزمره.
- ساتن دوشس: جنس آن ضخیم تر بوده و وزن و افتادگی بالایی دارد. برق زیادی نداشته و به صورت یکرنگ دوخته میشود. بیشتر برای لباسهای مجلسی، لباسهای رسمی و دکوراسیون داخلی به کار میرود.
مراقبت از پارچه ساتن
ساتن به دلیل ظرافت تاروپودها و ویژگیهای خاصش، حساسیت بیشتری داشته و نیاز به مراقبت و توجه در استفاده از آن دارد. اگرچه شست و شو و مراقبت از این پارچه بیشتر بستگی به نوع الیاف آن دارد، اما ادامه به چند نکته کلی برای حفظ کیفیت، دوام و ظاهر زیبای این پارچه اشاره میکنیم:
- مراقب لکهدار شدن پارچه باشید. حتی آب هم میتواند این پارچه را لکهدار کند. به دلیل براقیت و جنس پارچه ساتن، لکهها و آلودگیها به سختی تمیز میشوند.
- مراقب خراشیده شدن و نخکش شدن پارچه ساتن باشید. تار و پود ظریف این پارچه و بافت نرم و لطف آن باعث میشود بیشتر در معرض آسیب با وسایل زبر و تیز باشد.
- پارچههای ساتن میتوانند نسبت به دما، حرارت و رطوبت حساس باشند. سعی کنید آنها را در شرایط نرمال آب و هوایی نگه داشته و استفاده کنید.
- برای شستوشوی این نوع پارچه، از مواد شوینده ملایم استفاده کنید. پارچه ساتن باید با آب ولرم و در دست شسته شود.
- ترجیحا اتوکشی این پارچه را به اتوشویی بسپارید و هرگز آنرا در خشککن قرار ندهید. در غیر اینصورت حرارت اتو را کم کرده و از پشت مات پارچه آنرا اتو بزنید، یا یک پارچه را میان اتو و ساتن قرار دهید. روش دیگر خشک کردن پارچه ساتن این است که بدون آویزان کردن، آنرا روی سطحی صاف و تمیز قرار دهید تا خشک شود.
کلام آخر
توضیح دادیم که ساتن (که اغلب به اشتباه آنرا جنس پارچه میدانند)، نوعی تکنیک نساجی است که میتواند با الیاف مختلف دوخته شود. پارچه ساتن همواره از زیباترین و باشکوهترین پارچهها شناخته شده و از شرق زمین تا غرب، محبوب همگان بوده است و در دنیای مدرن مد و فشن نیز ترند بودن خود را حفظ کرده و یک انتخاب خاص محسوب میشود. درخشندگی و لطافت این پارچه باعث شده تا در لباسها و اکسسوریهای مجلسی، به طور خاص مورد استفاده قرار گیرد و از دوره رنسانس و باروک، در دکوراسیون داخلی درباریان به کار میرفته است. از محبوبیت و زیبایی این نوع از پارچه زیاد صحبت کردیم تا بعنوان کلام آخر بگوییم: با پارچه ساتن در همهحال و همهجا بدرخشید